هیپنوتراپی یا هیپنوتیزم 😵 5 باور غلط که باید بدانید!

در روانشناسی، هیپنوتیزم روشی است که با آن می‌توانیم به محتویات ناخودآگاه دسترسی پیدا کنیم. روش‌های گوناگون دیگری هم در این خصوص از نظر علمی اثبات شده و توسط متخصصین این حوزه ارائه می‌شود، تحت عنوان کلی درمان از طریق هیپنوتیزم یا هیپنوتیزم درمانی که به انگلیسی (Hypnotherapy) گفته می‌شود نیز شناخته شده‌است.

این روش‌های کاربردی در راستای اهداف متعددی مثل کاهش درد و اضطراب به کار گرفته می‌شود.

هیپنوتراپی عموما توسط یک متخصص هیپنوتراپی که هیپنوتراپیست نام دارد صورت می‌گیرد. این درمانگر جهت ورود به ناخودآگاه از طریق تکنیک‌های خاص، ذهن فرد را به حالت آلفا میبرد و سپس از تکنیک‌های دیگر نظیر تصویرسازی و تکرار کلامی استفاده می‌کند. همچنین سعی می‌کند تمرکز بیمار را روی افکار یا کارهای مشخصی متمرکز کند.‌

 

هیپنوتراپی چیست؟

هیپنوتراپی قاعده‌ای است که به روند روان درمانی کمک می کند؛ چرا که افراد وقتی تحت هیپنوتیزم هستند، می‌توانند افکار، احساسات و خاطرات دردناک خود را که در ضمیر ناخودآگاه مدفون شده‌اند، کاوش کنند و ببینند و به نحوی آن را مدیریت کنند.

با وجود این که تعریف‌های متفاوتی از هیپنوتیزم وجود دارد، سازمان روانشناسی آمریکا هیپنوتیزم (هیپنوتراپی) را به عنوان فعل و انفعالی دو طرفه تعریف می‌کند که در آن شرکت کننده  نسبت به تلقین‌های هیپنوتیزم کننده واکنش نشان می‌دهد.

هیپنوتیزم به لطف نمایش‌های محبوبی معروف شده است که در آن، پس از گفتن واژه‌ای ‌خاص به فرد، او رفتار غیرمعمول و یا مضحکی از خود بروز می‌دهد. که البته این نمایش‌ها  به طور کامل ساختگی میباشند. ولی در عمل کسی که بتواند در این علم‌ پیشرفت کند و در واقع به سطوح بالاتر برسد می‌تواند مثل فیلم‌‌های هالیوودی فرد را برنامه ریزی کند تا کاری را انجام‌ دهد. اما لازم به ذکر است این افراد پس از‌ تایید صلاحیت حرفه‌ای سوگند نامه‌ای را امضا  کرده که در آن حق استفاده از آن را ندارند مگر در شرایط خاص.

با این وجود از دیدگاه بالینی، فواید پزشکی و درمانی هیپنوتیزم، به ویژه در کاهش درد و اضطراب و حتی  کاهش درد در زمان جراحی و یا بی‌حسی به وسیله هیپنوتیزم بدون دارو بسیار مثمر ثمر است.

‌

 

با چه روش هایی میتوانیم هیپنوتراپی انجام دهیم؟

تا به حال از خود پرسیده‌اید که وقتی واژه‌ ‌هیپنوتیزم کننده به گوش شما می‌خورد، چه چیزی در ذهن شما تداعی می‌شود؟!

اگر مثل عموم افراد فکر میکنید، ممکن است این واژه باعث شود تصویری از یک فرد جادوگر روی صحنه ‌نمایش به ذهن شما خطور کند که با تکان دادن یک ساعت جیبی به شکل یک آونگ، حالت هیپنوتیزم به وجود می‌آورد.

اما جالب است بدانید در واقعیت، هیپنوتیزم شباهت چندانی به این تصور عامه ندارد! طبق گفته «‌جان کیلستروم»: هیپنوتراپیست، فرد را هیپنوتیزم نمی‌کند؛ بلکه به عنوان یک مربی یا راهنما عمل می‌کند که وظیفه‌اش کمک به هیپنوتیزم شدن فرد مورد نظر میباشد.

هیپنوتیزم عموما به عنوان حالتی شبیه خلسه توصیف شده است. اما در حقیقت، بهتر است آن را به عنوان حالتی در نظر بگیریم که ویژگی‌های آن شامل تمرکز حواس بالا، تلقین پذیری بالا و تخیلات واضح می‌باشد.

شاید به نظر می‌رسد افراد در حالت هیپنوتیزم خواب‌آلود و حواس‌پرت هستند؛ اما در واقع آنها در حالتی کاملاً هوشیار به سر می‌برند.

هیپنوتیزم به دو روش انجام می‌شود:

1. هیپنوتیزم درمانی

2. تحلیل روان

‌(به تجزیه و تحلیل اطلاعات در ذهن برای پیدا کردن علت موضوعی خاص میگویند. که روانکاوی فروید و روان تحلیلی یونگ می‌تواند شباهت‌های بسیاری با این‌ تحلیل روان گفته شده داشته باشد.)

‌

هیپنوتیزم درمانی یا همان هیپنوتراپی چیست؟

در حالتی که فرد تحت هیپنوتیزم قرار گرفته باشد، راحت‌تر می‌تواند به توصیه‌ها عمل کرده و به آن‌ها پاسخ دهد. بر اساس همین اصل در روش هیپنوتراپی می‌توان برخی رفتارهای افراد را مثل سیگار کشیدن یا ناخن جویدن تغییر داد. همچنین می‌توان از این شیوه درمانی برای تغییر درک و احساس و کار بر روی ارزش‌ها و باور ها و موارد بسیاری دیگر استفاده نمود.

 

انواع هیپنوتراپی چیست و چگونه انجام میشود؟

هیپنوتراپی شناختی رفتاری

هیپنوتراپی شناختی شامل هیپنوتیزم برای کمک به، به روز کردن ناخودآگاه در راستای آگاهی و درک بیشتر از واقعیت است. این روش درمانی از طیف وسیعی از نظریه‌ها کمک می‌گیرد و آن‌ها را با هم ترکیب می‌کند تا با اهداف، ارزش‌ها و نیازهای شخصی بیمار یکی باشد. هیپنوتراپی شناختی رفتاری می‌تواند برای بسیاری از اختلالات علی‌الخصوص اختلال اضطراب و ترس مورد استفاده قرار گیرد.

هیپنوتیزم اریکسونی

میلتون اریکسون یک روانشناس، روان درمانگر و متخصص در هیپنوتراپی و خانواده درمانی بود. وی توانست روش‌های نوینی از هیپنوتراپی را کشف کند. امروزه تعداد زیادی از متخصصان هیپنوتیزم از روش‌های او کمک میگیرند. او معتقد بود که ذهن ناهشیار همواره بیدار است و می‌تواند چیزهای مختلف را بشنود. به همین خاطر تلقین‌ها چه در حالت خلسه چه در حالت هشیار اثر خود را می‌گذارد. این نوع از هیپنوتراپی برای افرادی موثر است که به دنبال روش‌های جدید‌تر هیپنوتیزم هستند و یا کسانی که روش‌های سنتی هیپنوتیزم درمانی را جالب و کاربردی نمیدانند..

هیپنوروان درمانی

در این روش از هیپنوتراپی، هیپنوتیزم در کنار دیگر شاخه‌های روان درمانی مانند (روان پویایی، انسان گرایی گشتالت یا ذهن آگاهی استفاده میگردد.) متخصصانی که این روش درمانی را ارائه می‌دهند، هم در هیپنوتیزم درمانی و هم در روان درمانی آموزش دیده اند.

هیپنوآنالیز

هیپنوآنالیز با استفاده از مفاهیم روان درمانی می‌تواند یک “علت” یا “رویداد محرک” را که منجر به مشکل حال حاضر بیمار می‌شود شناسایی کند. متخصص هیپنوتیزم با شناسایی علت اصلی اختلال، به کاهش ارتباطات منفی و حل و بررسی مشکلات ناشی از آن کمک می‌کند. این نوع از هیپنوتراپی اغلب چندین جلسه به طول می‌انجامد و به مراجعه کننده و روان درمانگر این امکان را می‌دهد که در یک محیط امن و مطمئن با یکدیگر ارتباط مثبت برقرار کنند.

برنامه‌ریزی عصبی کلامی (NLP)

برنامه‌ریزی عصبی کلامی یک روش هیپنوتیزم درمانی نیست. بلکه برنامه‌ای است که اکثر متخصصان هیپنوتیزم درمانی در درمان از آن استفاده می‌کنند. برنامه ریزی عصبی کلامی یک مدل یادگیری است که توسط ریچارد بندلر و جان گریندر پایه‌گذاری شد. هدف از ایجاد این روش کمک به مردم برای رسیدن به تعالی و خوشبختی است.

هیپنوتیزم متمرکز بر راه‌حل

این نوع از هیپنوتراپی بر زمان حال، وضعیت فعلی فرد و هدف فرد در آینده تمرکز دارد. هیپنوتیزم درمانی متمرکز بر راه حل بر بیمار تمرکز دارد. به این معنی که شما در جلسات روان درمانی با راهنمای روان درمانگر پیش میروید.

در این نوع از هیپنوتیزم درمانی مشخص کردن هدف بسیار مهم است. اغلب در این نوع هیپنوتراپی از روش‌های پرسش برای یافتن راه‌حل هر چالشی که با آن روبرو هستید استفاده می‌شود. اعتقاد اصلی هیپنوتیزم متمرکز بر راه‌حل این است که هر فرد دارای نیروی درونی و منابع لازم برای کمک به خود است و  هیپنوتیزم درمانی به عنوان یک تسهیل‌کننده عمل می‌کند.

 

هیپنوتیزم درمانی برای چه کسانی مناسب نیست؟

هیپنوتیزم ممکن است برای اشخاصی که علائم روان پریشی دارند، مانند توهم و هذیان، یا کسانی که از مواد مخدر یا الکل استفاده می‌کنند مناسب نباشد.

هیپنوتیزم همچنین ممکن است در مقایسه با سایر روش‌های سنتی، مانند دارو، برای اختلالات روانپزشکی، یک نوع روش درمانی با اثر کمتر باشد.

برخی از درمانگران از هیپنوتیزم برای برگرداندن خاطرات احتمالی سرکوب شده‌ای استفاده می‌کنند که معتقدند با اختلال روانی فرد مرتبط است. با این حال، کیفیت و قابلیت اطمینان اطلاعاتی که بیمار تحت هیپنوتیزم به‌خاطر می‌آورد همیشه قابل اعتماد نیست. علاوه بر این، هیپنوتیزم می‌تواند در بعضی شرایط (معمولاً در نتیجه پیشنهادات ناخواسته یا پرسیدن سوالات توسط درمانگر) سبب ایجاد خاطرات غیرواقعی در فرد شود. بر اساس همین دلایل، هیپنوتیزم دیگر به نوعی درمان رایج یا اصلی در بیشتر انواع روان درمانی محسوب نمی‌شود.

 

کاوش در ناخودآگاه به وسیله‌ی هیپنوتیزم و هیپنوتراپی

در این روش درمانی از حالت خلسه هیپنوتیزم برای کاوش در گذشته شخص و یافتن ریشه‌های پنهان یک اختلال یا مشکل روحی استفاده می‌گردد. ضربه‌های روحی در دوران کودکی که در ضمیر ناخودآگاه فرد پنهان شده است به کمک هیپنوتیزم آشکار می‌شود.

چرا که ناخودآگاه به هر طریق اجازه ورود این اطلاعات را به حوزه آگاهی نمی‌دهد و تنها در حالت آلفا می‌توانیم به این اطلاعات دسترسی داشته باشیم و بعد از آشکار شدن ریشه مسائل روانی، میتوان در جلسات روان درمانی فردی نسبت به درمان آن‌ها اقدام کرد.

 

مزایا و معایب هیپنوتیزم و هیپنوتراپی چیست؟

تجربه ‌هیپنوتیزم در افراد مختلف تفاوت چشمگیری دارد. بعضی افراد هیپنوتیزم شده در حین هیپنوتیزم، خونسردی یا میزان آرامش بالایی را تجربه می‌کنند و حتی بعضی حس می‌کنند اراده‌ای ‌بر روی رفتار و حرکات خود ندارند. اما برخی دیگر کاملا هوشیار مانده و قادرند در حالت هیپنوتیزم به گفتگو ادامه دهند.

آزمایش‌هایی که توسط «ارنست هیلگارد» صورت گرفت نشان داد که چگونه می‌توان از هیپنوتیزم جهت ایجاد تغییری محسوس در ادراک استفاده کرد. در این آزمایش‌ها، پس از اینکه به فرد هیپنوتیزم شده فرمان داده ‌شد تا در دست خود دردی احساس نکند، دست او در آب یخ قرار داده شد. در صورتی که افراد در حالت عادی دست خود را پس از چند ثانیه به خاطر درد از آب بیرون می‌کشیدند، افراد هیپنوتیزم شده می‌توانستند دست خود را بدون حس درد چندین دقیقه در آب یخ قرار دهند.

 

فواید هیپنوتیزم و هیپنوتراپی

شخصی را که تحت هیپنوتراپی قرار دارد آسان‌تر می‌توان مورد پرسش قرار داد. به کمک هیپنوتراپی می‌توان شانس تاثیرگذاری سایر روش‌های درمانی را افزایش داد. از جمله درمان مشکلاتی مثل:

• فوبیا، ترس و اضطراب
• اختلالات خواب
• افسردگی
• استرس
• اضطراب پس از سانحه
• فقدان و سوگ

به کمک هیپنوتیزم قابل درمان است.

البته این نکته حائز اهمیت است که برخی از موارد بیان شده در بالا اگر ریشه ژنتیکی داشته باشند با هیپنوتیزم قابل درمان نمیباشد و باید از دارو درمانی نیز کمک گرفته شود.

از جمله دیگر مزایای هیپنوتیزم می‌توان به کنترل درد و غلبه بر عاداتی مثل سیگار کشیدن و پرخوری اشاره نمود.

‌

مضرات و عواقب هیپنوتراپی چیست؟

هیپنوتیزم برای همه افراد مناسب نیست. مثلاً در اشخاصی که به علائم روان‌پریشی مثل توهم و هذیان مبتلا هستند یا افرادی که مواد مخدر و الکل مصرف می‌کنند در مدت زمانی که اثرات مواد مخدر و الکل هنوز بر روی ذهن فرد تاثیر می‌گذارد. هیپنوتراپی روش مناسبی نمی‌باشد.

از این روش تنها در صورتی میتوان به منظور کنترل درد استفاده کرد،که پزشکان درمان‌های جراحی و دارویی درد را بررسی کرده باشند و از نظر پزشکی منعی برای این روش وجود نداشته باشد.‌

 

آیا هیپنوتیزم خطرناک است؟

روش هیپنوتیزم درمانی خطرناک نیست. در حقیقت هیپنوتیزم یک روش کنترل ذهن یا شست و شوی ذهنی نیست. درمانگر هرگز نمی‌تواند با هیپنوتیزم فرد را وادار به انجام کارهای شرم‌آور یا کارهای خلاف میلش کند. بزرگترین خطر هیپنوتیزم اطلاعات غلطی است که امکان دارد ایجاد شوند.

‌‌

عوارض هیپنوتیزم (عوارض احتمالی)

با وجود اینکه هیپنوتیزم یک روش ایمن و غیر‌تهاجمی است، اما این بدان معنا نیست که دارای هیچگونه عوارض احتمالی نیست. برخی عوارض هیپنوتیزم عبارتند از:

• خطر ایجاد اطلاعات غلط یا خاطرات تحریف شده
• کاهش احساس کنترل فردی تحت هیپنوتیزم
• اضطراب، سردرد و سرگیجه حین هیپنوتیزم

به همین دلیل ابتدا باید با متخصص درباره هیپنوتراپی مشورت کرد. همچنین باید اطمینان حاصل کنید که هیپنوتراپی تحت نظارت یک فرد متخصص و با مدرک حرفه‌ای هیپنوتراپی انجام میشود.

 

کاربردهای هیپنوتیزم درمانی

موارد زیر تنها چند نمونه از کاربردهای هیپنوتیزم می‌باشند که اثربخشی آنها  از طریق تحقیقات اثبات شده است:

• درمان دردهای مزمن مثل روماتیسم مفاصل
• درمان و کاهش درد در طول زایمان
• کاهش علائم زوال عقل
• رفع برخی علائم مربوط به اختلال کم‌توجهی – بیش فعالی
• کاهش حالت تهوع و استفراغ در آن دسته از بیماران سرطانی که تحت دوره‌ ‌شیمی درمانی قرار میگیرند.
• کنترل درد در طول روند دندانپزشکی
• از بین بردن یا کاهش عارضه‌های پوستی مثل زگیل و پسوریازیس (صدفک)
• بهبود علائم مربوط به سندروم روده‌ی ‌تحریک پذیر (IBS)

در برخی موارد، فرد برای بهتر شدن دردهای مزمن یا کاهش درد یا اضطراب ناشی از فرایندهای درمانی مانند جراحی یا زایمان به سراغ هیپنوتیزم می‌رود. ضمنا، هیپنوتیزم جهت کمک به افراد در تغییر رفتار، مثل ترک سیگار، کاهش وزن، یا جلوگیری از شب ادراری نیز مورد استفاده میگیرد و اثر بخش واقع شده است.

 

باورهای غلط درباره ‌هیپنوتیزم و هیپنوتراپی چیست؟

درک غلط هیپنوتیزم امری همگانی است. در ادامه مطالب به برخی از این باور های غلط اشاره خواهیم کرد.

۱– وقتی که از هیپنوتیزم خارج شوید، هیچ چیز از فرآیند هیپنوتیزم به یاد نمی‌آورید!

با اینکه در مواردی بسیار معدود ممکن است فراموشی رخ دهد، اما به طور کلی افراد تمام آنچه که در حالت هیپنوتیزم اتفاق افتاده است را به یاد می‌آورند.

۲– هیپنوتیزم به فرد کمک می‌کند تمام جزئیات موقعیت بدی را که شاهد آن بوده‌ است را به یاد بیاورد!

با وجود اینکه می‌توان از هیپنوتیزم جهت بهبود حافظه استفاده نمود، اما تأثیرات آن در رسانه‌های جمعی اغراق شده است. تحقیقات نشان داده است که هیپنوتیزم نمی‌تواند در بهبود یا دقت حافظه، تأثیر به‌سزایی داشته باشد. هیپنوتیزم حتی می‌تواند در یک سری موارد باعث ایجاد خاطرات غلط یا تحریف شده شود.‌

۳– دیگران می‌توانند شما را بر خلاف میلتان و ناخودآگاه هیپنوتیزم کنند.

برخلاف داستان‌هایی که در مورد افرادی که بر خلاف میل خود هیپنوتیزم شده‌اند وجود دارد، هیپنوتیزم شدن حتما به همکاری فرد مورد نظر نیازمند است.

۴– در جریان هیپنوتیزم، هیپنوتیزم کننده بر تمام رفتارهای شما تسلط کامل دارد.

با این که افراد در جریان هیپنوتیزم اغلب احساس می‌کنند رفتارهایشان خارج از اراده ‌آن‌هاست، اما یک هیپنوتیزم کننده نمی‌تواند شما را مجبور به انجام کاری کند که در متضاد خواسته ‌شما باشد.

۵– هیپنوتیزم باعث می‌شود شما بسیار نیرومند، سریع یا با استعداد شوید.

با اینکه می‌توان از هیپنوتیزم برای بهبود عملکرد استفاده کرد، اما این فرآیند نمی‌تواند افراد را قوی‌تر از آنچه هستند کند.

 

هیپنوتراپی در کلینیک دوستکام مشهد

تیم روانشناسی دوستکام ارائه کننده ی بهترین خدمات درمانی، روانشناسی و همچنین هیپنوتراپی در شرق کشور میباشد. شما میتوانید جهت رزرو نوبت با ما در تماس باشید. متخصصین ما در حوزه‌ی هیپنوتراپی همه روزه خدمات ارزنده‌ای به مراجعه کنندگان گرامی ارائه مینمایند.

دوستکام، همراه شما برای زندگی ارزنده و آرام