اختلال شخصیت مرزی
اختلال شخصیت مرزی (BPD) یکی از انواع اختلالات شخصیتی است که زندگی فردی و اجتماعی افراد را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد. افرادی که با این اختلال مواجه هستند، معمولاً در روابط خود دچار نوسانات شدید عاطفی می‌شوند و احساسات‌شان به‌طور مداوم بین دو قطب مخالف در حال نوسان است.
اگر به دنبال بهترین کلینیک روانشناسی در مشهد هستید، همین حالا نوبت خود را رزرو کنید.
اختلال شخصیت مرزی چیست؟
اختلال شخصیت مرزی یکی از ۱۰ نوع اختلال شخصیت شناخته شده در روان‌پزشکی است. این اختلال باعث می‌شود فرد نسبت به خودش، دیگران و محیط اطرافش درک ناپایدار و متغیری داشته باشد. افرادی که به BPD دچار هستند، اغلب دچار ترس از رها شدن، ناپایداری در احساسات، رفتارهای تکانشی و اختلال در هویت فردی هستند.
نشانه‌های اختلال شخصیت مرزی
برخی از علائم و نشانه‌های رایج این اختلال عبارتند از:
1. ترس شدید از تنها ماندن: افراد مبتلا به BPD معمولاً از ترک شدن یا طرد شدن وحشت دارند، حتی اگر این تهدید واقعی نباشد.
2. روابط بی‌ثبات و پرنوسان: این افراد ممکن است کسی را در یک لحظه ایده‌آل ببینند و در لحظه‌ای دیگر از او متنفر شوند.
3. تصویر ذهنی ناپایدار از خود: احساس گم‌گشتگی، سردرگمی در هدف‌های زندگی یا نداشتن هویت ثابت، از ویژگی‌های بارز این اختلال است.
4. رفتارهای ناگهانی و پرخطر: مانند ولخرجی، رانندگی خطرناک، پرخوری یا مصرف مواد.
5. آسیب‌زدن به خود: مثل بریدن پوست یا اقدام به خودکشی در شرایط بحرانی.
6. نوسانات خلقی شدید و سریع: احساسات ناگهانی و شدید که گاهی ظرف چند دقیقه تا چند ساعت تغییر می‌کنند.
7. احساس پوچی مزمن: این افراد ممکن است اغلب احساس کنند که زندگی بی‌معنی است.
8. خشم شدید و بی‌دلیل: خشم‌هایی که کنترل آن‌ها دشوار است و گاهی باعث خراب شدن رابطه‌ها می‌شود.
9. رفتارهای پارانوئید یا جدا شدن از واقعیت در زمان استرس شدید.
دلایل و عوامل مؤثر در شکل‌گیری BPD
هیچ دلیل قطعی برای ابتلا به اختلال شخصیت مرزی وجود ندارد، اما معمولاً ترکیبی از عوامل زیستی، روانی و محیطی در آن نقش دارند:
• ژنتیک: در برخی مطالعات دیده شده که اگر یکی از اعضای خانواده به این اختلال مبتلا باشد، احتمال بروز آن در سایر اعضا بیشتر می‌شود.
• ساختار مغز: تحقیقات نشان داده‌اند که برخی نواحی مغز در افراد مبتلا به BPD ممکن است عملکرد متفاوتی نسبت به دیگران داشته باشد.
• تجارب دوران کودکی: کودکانی که در محیط‌های پرتنش رشد می‌کنند یا تجربه سوءاستفاده جنسی، جسمی یا روانی داشته‌اند، بیشتر در معرض خطر این اختلال قرار دارند.
اختلال شخصیت مرزی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص این اختلال نیازمند بررسی دقیق توسط روان‌شناس یا روان‌پزشک است. برای تشخیص، متخصص از طریق مصاحبه بالینی، پرسش‌نامه‌های استاندارد و ارزیابی تاریخچه رفتاری و خانوادگی اقدام می‌کند. این اختلال معمولاً در اواخر نوجوانی یا اوایل بزرگسالی بروز می‌کند.
راه‌های درمان اختلال شخصیت مرزی
درمان BPD ممکن است طولانی‌مدت باشد، اما با کمک درمان‌های مناسب می‌توان کیفیت زندگی افراد را به‌طور قابل‌توجهی بهبود بخشید. برخی از روش‌های درمان عبارتند از:
۱. درمان دیالکتیکی رفتاری (DBT)
یکی از مؤثرترین روش‌های درمان این اختلال است. در این روش، فرد مهارت‌هایی مثل کنترل هیجانات، تحمل پریشانی و بهبود روابط اجتماعی را یاد می‌گیرد.
۲. درمان شناختی-رفتاری (CBT)
در CBT، تلاش می‌شود تا الگوهای فکری منفی و رفتارهای ناسالم شناسایی و تغییر داده شوند.
۳. دارو درمانی
هرچند هیچ دارویی به‌طور خاص برای BPD وجود ندارد، اما در برخی موارد، داروهای ضدافسردگی، ضد اضطراب یا تثبیت‌کننده‌های خلق تجویز می‌شوند تا نشانه‌های همراه با اختلال کاهش یابد.
۴. درمان گروهی و خانوادگی
گاهی اوقات جلسات درمانی گروهی یا جلساتی با حضور خانواده می‌توانند در کاهش تنش‌ها و بهبود روابط مفید باشند
زندگی با اختلال شخصیت مرزی
زندگی با BPD می‌تواند چالش‌برانگیز باشد؛ چه برای خود فرد و چه برای اطرافیان. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است در مدیریت احساسات و روابط خود مشکلات زیادی داشته باشند. این اختلال به دلیل نوسانات شدید خلقی و رفتارهای تکانشی، گاهی می‌تواند روابط اجتماعی و کاری افراد را تحت تأثیر قرار دهد.
اما آگاهی از وجود این اختلال و دریافت درمان‌های مناسب می‌تواند به فرد کمک کند تا بهتر با احساسات خود کنار بیاید و روابط خود را بهبود ببخشد. افرادی که درمان دریافت می‌کنند، به مرور زمان قادر خواهند بود تا کنترل بیشتری بر رفتارهای خود داشته باشند و زندگی روانی بهتری داشته باشند. به علاوه، با استفاده از مهارت‌های خودآگاهی و مدیریت استرس، می‌توانند از شدت بحران‌های عاطفی خود بکاهند.
سخن پایانی
اختلال شخصیت مرزی اگرچه یکی از پیچیده‌ترین اختلالات روانی است، اما به معنای پایان راه نیست. شناخت، پذیرش و درمان، سه کلید اصلی برای کنار آمدن با این اختلال هستند. بسیاری از افراد مبتلا به BPD با دریافت درمان‌های مناسب، توانسته‌اند به زندگی عادی و حتی موفقی دست یابند. اگر خودتان یا یکی از اطرافیان‌تان با این چالش روبه‌رو هستید، اولین قدم را با مراجعه به متخصص سلامت روان بردارید.
در نهایت، مهم است که افراد مبتلا به BPD بدانند که درمان ممکن است زمان‌بر باشد، اما با صبر، حمایت و پشتکار، می‌توان به یک زندگی شادتر و سالم‌تر دست یافت.