مشاوره کودک و نوجوان 👪 انواع شخصیت کودک و نوجوان

توجه داشتن به اختلالات رفتاری کودکان و نوجوانان امری ضروری و غیر قابل انکار است. چرا‌که نگرانی‌ها و تشویش‌های دوران کودکی و نوجوانی اگر درمان نشود تا بزرگسالی ادامه می‌یابد و هرچقدر از آن فرار کنیم بلاخره در یک نقطه نمود پیدا میکند.

در واقع یعنی کمبودهای عاطفی و روحی ما در دوران کودکی و نوجوانی میتواند موجب بروز مشکلات جدی در آینده‌ی ما باشد که ارتباطات، شغل، خانواده و دوستان ما را نیز تحت تاثیر قرار میدهد.

 

مشاوره کودک و نوجوان

روانشناسی در واقع عبارت است از مطالعه و شناخت علمی چگونگی و چرایی ابعاد مختلف رفتار موجود زنده، علل الخصوص انسان‌ها.

در این تعریف بیشترین توجه به رفتار و جنبه‌های مختلف کنش‌ها و واکنش‌های انسان است. در تعریفی دیگر، می توان روانشناسی را رفتار شناسی دانست، چرا که مسئله‌ی اصلی روانشناسی به عنوان یک علم رفتاری، مطالعه فعالیت‌ها و واکنش‌های حیوان و انسان در شرایط و موقیعت‌های مختلف می‌باشد.

اما جالب است بدانید منظور از ”رفتار” آن دسته از حالت‌ها، عادت‌ها، فعالیت‌ها، کنش‌ها و واکنش‌های نسبتاً پایداری است که از انسان انجام میدهد و همواره قابل دیدن، اندازه‌گیری ، ارزیابی و پیش‌بینی می‌باشد. رفتارهای انسانی را می‌توان به مدل‌های مختلف تقسیم نمود. شامل:

رفتار شخصی

رفتاری که کاملاً جنبه شخصی دارد، مثلاً فردی همواره لباس قهوه‌ای رنگ می ‌وشد و به این رنگ علاقه‌مند است. یا عادت دارد روزی سه مرتبه مسواک بزند.

رفتار شغلی

یعنی رفتار خاص یا عادتی که انسان در کار و حرفه از خود به نمایش میگذارد، مثلاً همیشه در ساعت مشخصی کارش را آغاز می کند و یا عادت دارد هنگام استفاده از تلفن همراه با دو انگشت تایپ کند.

رفتار تحصیلی

شامل رفتار کودک یا بزرگسال در ارتباط با امور تحصیلی میباشد. مانند دانش‌آموزی که همواره قبل از تدریس معلم درس مورد نظر را مطالعه می‌کند. یا این که جهت یادگیری بهتر مطالب را خلاصه نویسی میکند و با صدای بلند می خواند.

رفتار اجتماعی

در برگیرنده‌ی رفتار انسان در تعاملات بین فردی و معاشرت‌های اجتماعی است. مانند خوش قول بودن، امانت داری یا تقدم در سلام کردن.

نکته: در ارزیابی رفتار هر‌فرد باید توجه کرد که رفتار چه کسی، در چه شرایطی و با چه شدتی مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

یعنی سن، شرایط، جنسیت، شغل و دیگر جزییات درونی افراد بر کنش‌ها و واکنش‌های آنها تاثیر مستقیم دارد.

 

انواع مختلف روانشناسی چیست؟

از وقتی که روانشناسی به عنوان یک علم مستقل شناخته شده است، روان شناسان در زمینه موضوعات خاص و پرتکرار، پژوهش‌های فراوانی انجام داده‌اند. پرکاربردترین جنبه‌های روانشناسی عبارتند از:

روانشناسی رشد کودک و نوجوان

روانشناسی کودک و نوجوان به بررسی مستمر رشد از زمان تشکیل نطفه تا دوران بلوغ و نوجوانی توجه دارد.

مسائلی مانند نقش وراثت و محیط در شکل گیری شخصیت کودک، چگونگی رشد بدنی، ذهنی، عاطفی، کلامی، اجتماعی، حسی و حرکتی، به علاوه نحوه بازی، خویشتن داری، تقلید و همانند سازی کودک و نوجوان و تحولات دوران بلوغ در این حیطه از روانشناسی جا دارد.

روانشناسی شخصیت

در این شاخه از روانشناسی بعد‌های مختلف شخصیت، جنبه‌های ادراکی، هیجانی، ارادی و بدنی افراد و میزان سازگاری فرد با محیط مورد بررسی قرار می گیرد.

روانشناسی اجتماعی

روانشناسی اجتماعی از ارتباط گیری فرد و اجتماع، قانون‌های روانی گروه‌ها و سازمان‌های اجتماعی تشکیل میشود و در زمینه‌هایی مانند: معیارها و هنجارهای اجتماعی، مناسبت‌های بین گروهی، باورهای عامیانه، تکوین بازخوردها و تغییر نگرش‌ها و نقش رسانه‌های جمعی به تحقیق می پردازد.

روانشناسی بالینی

این شاخه از روانشناسی ویژگی‌های شخصیتی، اختلالات عاطفی و مشکلات رفتاری افراد را با بهره‌مندی از ابزارهای روان شناختی مورد بررسی قرار می دهد.

روانشناسی مرضی

در این حیطه از روانشناسی اختلالات عاطفی و رفتاری و بیماری‌های مختلف روانی مورد بررسی قرار میگیرد و روش‌های درمانی متداول برای حفظ بهداشت روانی ارائه میگردد.

روانشناسی کودکان استثنایی

روانشناسی کودکان استثنایی به بررسی ویژگی‌های جسمی، روانی، حسی، حرکتی، شناختی و اجتماعی کودکان عقب مانده ذهنی، نابینا و نیمه نابینا، ناشنوا و نیمه ناشنوا، ناسازگار، مصروع، کودکان معلول جسمی-حرکتی، دانش‌آموزان مبتلا به اختلال خاص در یادگیری و کودکان و نوجوانان تیزهوش و خلاق توجه دارد.

این شاخه از روانشناسی همچنین در زمینه دلایل مختلف معلولیت، راه‌های پیشگیری از معلولیت و روش‌های اصلاح و ترمیم نارسایی‌ها و اختلالات رفتاری فعالیت می‌نماید.

روانشناسی تربیتی

این رشته از روانشناسی که درواقع مهمترین و کاربردی‌ترین رشته‌های روانشناسی است، تلاش دارد اصول، قوانین و یافته‌های روانشناسی و شاخه‌های مختلف آن را در قلمرو تعلیم و تربیت مورد استفاده واقع کند.

در روانشناسی تربیتی عواملی مانند: روش‌های متفاوت یادگیری و قوانین آن، فرایند تفکر و اندیشه، یادآوری و به یادسپاری، حافظه و فراموشی، هوش و انگیزش، سنجش و اندازه گیری و کاربرد آزمون‌های روانی، نقش معلم و متعلم در انتقال یادگیری، شرایط و موقعیت یادگیری، انضباط و پیشرفت تحصیلی مورد بررسی و مطالعه قرار می‌گیرد.

تربیت بهتر به کمک مشاوره کودک و نوجوان

همه‌ی والدین در سال‌های اولیه‌ی تربیت فرزندان خود با مشکلاتی مواجه هستند و خواهان مشاوره برای برطرف کردن این مشکلات هستند.

دغدغه‌ی اصلی والدین متفاوت است مثلا چگونه می‌توان گریه کودک را کنترل کرد؟ یا در چه سنی باید آموزش توالت رفتن را شروع کنیم و این کار چگونه باید انجام شود؟ یا این که چگونه باید خشم کودک را کنترل کنیم؟

والدین؛ اثرگذارترین الگو مربیان، مهم‌ترین راهنما

خانواده پایدارترین و موثرترین گروه اولیه است که در شکل‌گیری رفتار‌های کودک و نوجوان تاثیر دارد.

دلیل اصلی تاثیرپذیری فرزندان از خانواده الگو بودن پدر و مادر در خانواده است. در نگاه فرزندان والدین مهم‌ترین و زیباترین شخصیت و کامل‌ترین انسان در‌نظر گرفته میشوند و آن چه از پدر و مادر سر می‌زند برای آنان مطلوب ترین رفتار به حساب می آید و به همین علت از رفتار و عملکرد والدین خود تقلید می‌کنند و سعی می‌کنند خود را به همان شکل درآورند.

مانند گلستانی که در آن دو باغبان به پرورش گل‌ها مشغولند. اگر هر کدام از آن‌ها بدون اطلاع دیگری به گل‌ها آب بدهد، ممکن است باغبان دیگر نیز همان کار را تکرار کند و یا به امید دیگری از مراقبت گل‌ها سر باز زند. هر دوی این حالت‌ها برای پرورش گل زیان‌آور است و نتیجه این ناهماهنگی پژمردن گل است!

یک پدر و مادر موفق باید به یک میزان به تاثیر عملکرد خود بر فرزندشان توجه داشته باشند.

شکل‌دهی به شخصیت کودک و نوجوانان

هر پدر و مادری دوست دارد فرزندی با استعدادهای درخشان، مستقل و درعین حال انعطاف‌پذیر داشته باشد.

برخی از متخصّصین روانشناسی نکته اصلی در پرورش کودکان را درک نوع شخصیّت آنان می‌دانند.

نکته مهم آن است که ما چگونه میخواهیم طبیعت نوزادمان را تربیت کنیم و یا چگونه به کودکمان کمک کنیم، تا از انسانی ترسو و مضطرب به انسانی با اعتماد‌بنفس و شهامت تبدیل شود.

در بعضی موارد، شخصیّت کودک از همان هشت ماه اوّل زندگیش قابل تشخیص می‌باشد و با گذر زمان، هنگامی که به یک نوزاد نوپا یا کودکی در سنّ پیش دبستانی تبدیل می شود، کاملا مشخص است که وی کودکی خجالتی بوده است، در برخورد با مسائل مختلف گوش‌های خود را می گیرد (نمیخواهد صدا را بشنود)، فرار می کند و به هر چیزی ضربه می زند و یا ممکن است فردی لجوج، اهل مجادله، در خود فرورفته، بسیار گیج (حتی با مشکل در تعیین جهت راست و چپ) و یا مستقل باشد.

 

انواع شخصیت کودک و نوجوانان از لحاظ روانشناسی

الف) حساس

این نوزادان، کودکان و یا حتّی بزرگسالان بسیار حسّاس هستند و ذاتا گرایش زیادی به ترس یا اضطراب دارند. به عبارتی دیگر ظرفیّت آنان محدود است و در نتیجه مهم است که مراقبین این کودکان به گونه‌ای آرامش بخش رفتار کنند. اگر به چنین کودکی، ازطریق ایجاد محیط پرورشی صحیح و امن کمک کنیم، پیشرفت زیادی شامل میشود و کودک اعتماد بنفس و شهامت لازم را کسب می کند؛ ولی اگر در برابر آنان تسلیم شویم، از آنها افرادی ترسو و مضطرب با گرایش زیاد به افسردگی میسازیم.

ب) جسور و فعال

این افراد از نظر شخصیّتی میتوانند دارای نگرشی منفی با روحیّه‌ای ضدّ اجتماعی داشته باشند و یا در مقابل قادرند رشد و پیشرفت نمایند و به افرادی با روحیّه رهبریّت و کوشا در ایجاد شرایط جدید و یا سیاستمداری موفّق تبدیل شوند.

در برخورد با این دسته از کودکان لازم است تعدادی دستور العمل را آماده کنید و در اختیارشان قرار دهید تا بدانند انتظارات‌مان چیست و باید به این نکته توجّه کنیم که از تنبیه و کنار کشیدن او از جمع خودداری نماییم.

ج) در خود فرو رفته / کم واکنش

این کودکان توانایی ابراز احساسات خود را ندارند و مایلند در خود فرورفته به رویاپردازی مشغول باشند؛ به‌علاوه در بعضی از آنان هماهنگی کمی در اندام‌های حرکتی دیده میشود و عموما به تنش عضلانی خفیف مبتلا هستند.

با توجّه به مطالب مذکور اگر بتوانیم آنان را از دنیای درونی‌شان بیرون بکشیم و در برخورد با دیگران فرصت فرار به آنها ندهیم، میتوانیم افرادی بسیار خلّاق، گرم، دوست داشتنی و به عبارتی پرورش یافته از آنها بسازیم.

تاثیرات روانشناسی کودک و نوجوان در بزرگسالی

شاید همگی این جمله که روانشناس‌ها می‌گویند: “رفتار و عواطف ما ریشه در کودکی ما دارد” را شنیده‌اید. در حقیقت شخصیت ما انعکاسی از دوران کودکی ماست. روانشناسان دوره‌ای طلایی برای کودک و نوجوان در نظر دارند که در این روند رشد ذهن، روان و جسم اتفاق می‌افتد. بیشترین روند تغییرات و شکل‌دهی در کودک تا سن ۷ سالگی می‌باشد.

عموما صحبت کردن در مورد مشاوره کودک و نوجوان برای والدین بحثی عادی و معمولی نیست، پدر و مادرها مایل نیستند فرزندشان نیاز به مشاوره و درمان داشته باشد.

این موضوع باعث می‌شود که پدر و مادر، فرزند خود را نزد درمانگر نبرند و این مسئله باعث ایجاد اختلال در بزرگسالی کودک می‌شود. زیرا درمان‌های روانشناسی کودک و نوجوان می‌تواند زندگی فعلی و آینده کودک را متغیر کند و باعث رشد و پیشرفت او در آینده شود. خبر خوب این که خوشبختانه اختلالات روانی در کودکان و نوجوانان قابل درمان است.

 

سلامت روان کودک و اهیمت آن

سلامت روان بخش مهمی از سلامت کودک است و تاثیر زیادی بر سلامت جسمی کودک و توانایی‌های وی دارد. سلامت روانی کودک تاثیرات دراز مدتی بر توانایی کودک و شکوفایی استعدادش به عنوان نوجوان و همچنین به عنوان یک بزرگسال دارد. طبق آماری که انجمن روانشناسی آمریکا (APA) منتشر نموده است ۱۵ میلیون کودک در ایالات متحده در معرض انواع اختلالات روانی هستند. برای اولین بار بعد از ۱۳ سال NHS DIGITAL  آمار جدیدی درباره سلامت روان کودکان و نوجوانان در انگلیس منتشر نمود که در اینجا به بررسی برخی از مسائل میپردازیم. در نظرسنجی‌ای که در سال ۲۰۰۴ انجام گرفت، نشان میدهد که از هر کودک ۵ تا ۱۵ سال، یک نفر دچار یکی از اختلالات سلامت روان است. در ارقام تازه منتشر شده در سال ۲۰۱۷ این میزان به ۱ نفر در ۹ نفر رسیده است.

 

تعریف مشاوره کودک و نوجوان

دوره‌ی کودکی و نوجوانی دوره بسیار حساسی در زندگی انسان است و اگر مشکلی در این دوره باشد نباید از آن غفلت کرد و باید هرچه سریع تر به متخصص مراجعه کرد. زیرا این مشکلات زمینه‌ساز مشکلات بزرگتر در بزرگسالی می‌شوند و ممکن است درمان آن سخت‌تر و زمان‌برتر باشد.

 

مشاور کودک و نوجوان کیست و چه اقداماتی انجام میدهد؟

در پاسخ به این پرسش که مشاوره کودک و نوجوان کیست باید بگوییم مشابه مشاوره در بزرگسالان است. یعنی جلسات در محیطی امن برگزار می‌شود تا در افکار، رفتار و احساسات کودک تغییراتی ایجاد گردد. تفاوت اصلی میان درمان بزرگسالان و کودک درمانی این است که درمانگر در جلسات کودک درمانی، باید مطمئن شود که کودک اتفاقات را به خوبی درک کرده است و این حس که در این وضعیت تنها نیست در او به‌وجود آمده باشد.

 

جلسات مشاوره کودک و نوجوان چگونه انجام میشود؟

جلسات مشاوره کودک می‌تواند تنها با خود کودک، همراه با والدین کودک برگزار شود. به‌طور خلاصه مشاوره کودک نوعی درمان است برای کودکان و نوجوانانی که یک یا چند بیماری روانی دارند و همچنین به نوجوانانی که دچار تروما شده‌اند و محیط خانه برای آنها استرس‌زا می‌باشد مفید واقع میگردد. بسیاری از مسائلی که این کودکان با آن‌ها روبرو هستند تقلیدی از مسائلی است که بزرگسالان در زندگی روزمره از آن استفاده میکنند.

جهت بررسی موضوعات رایجی مثل اضطراب، افسردگی و … در مشاوره کودک، درمانگر مشکلات را به بخش‌های قابل کنترل تجزیه می‌کند و کودک می‌تواند آن‌ها را بهتر درک کند و با آن‌ها کنار بیاید.

 

مشاوره کودک و نوجوان در کلینیک روانشناسی دوستکام

در کلینیک روانشناسی دوستکام انواع مشاوره برای کودک و نوجوان، مشاور خانواده، مشاوره قبل از ازدواج توسط متخصصین هر حوزه به مراجعه‌کنندگان ارائه داده می‌شود. جهت رزرو وقت مشاوره میتوانید با همکاران ما در کلینیک روانشناسی دوستکام در ارتباط باشید.

مشاوره کودک و نوجوان چه موضوعاتی را دنبال میکند؟

مشاوره کودک و نوجوان موضوعات مختلفی را در بر دارد. از جمله:

• طلاق یا جدایی (Divorce or separation)
• مرگ عزیزان (Death of a loved one)
• تروما یا آسیب (trauma)
• سوءاستفاده جنسی (Sexual abuse)
• قلدری (Bullying)
• آزار عاطفی (Emotional abuse)
• آزار جسمی (Physical abuse)
• جابه جایی محل زندگی خانواده یا کودک
• سوء مصرف مواد یا اعتیاد در خانواده
• اختلال‌های روانی مثل افسردگی نوجوانان و کودکان، اضطراب و وسواس فکری

علاوه بر‌این، کودک درمانی بر ۵ هدف تمرکز دارد:

• ایجاد عزت نفس بیشتر در کودکان و نوجوانان
• کمک به بهبود مهارت‌های ارتباطی کودک و نوجوان
• تحریک رشد سالم و عادی
• ساخت پشتوانه‌ی عاطفی مناسب
• بهبود واژگان عاطفی

روان درمانی برای رفع اختلالات و بیماری‌های روانی نیز انجام می‌گردد شامل:

• اختلال بیش فعالی، نقص توجه
• افسردگی
• اختلال وسواس جبری و اضطراب
• انواع اختلالات خوردن
• خودزنی

در واقع مشاوره کودک و نوجوان از نظر موضوعاتی که شامل می‌شود و اهدافی که دنبال میکند، بسیار شبیه درمان برای بزرگسالان می‌باشد، اما تکنیک‌ها و روش‌هایی که در این مشاوره استفاده می‌گردد متفاوت‌ هستند و متناسب با سن کودک و درک او از دنیای اطراف خود می‌باشد و بیشتر با بازی همراه است.

 

چه زمانی باید فرزندمان را به مشاوره ببریم؟

معمولا افراد بزرگسال دوران کودکی را به عنوان یک دوره‌ی زمانی بیخیالی و پر از بازی می‌انگارند، اما این تصور درست نیست. کودکان مستعد همان اختلالات روانی‌ای هستند که در بزرگسالان قابل مشاهده است.

در دوران نوجوانی هورمون‌ها در حال تغییر هستند و در نتیجه نوسان حالات روحی امری طبیعی به حساب می‌آید. تحمل زندگی به نحوی سخت می‌شود و چون والدین مشغول کار هستند یک نوع جدایی بین خانواده و نوجوان شکل می‌گیرد و نوجوان ممکن است به جای خانواده به دوستان خود نزدیک شود.

 

مشاوره کودک و نوجوانی چه تاثیری بر اختلالات روانی دارد؟

یک مشاور کودک و نوجوان کاربلد می‌تواند موارد اساسی را که بر سلامت روان فرزند شما اثر می‌گذارد به خوبی شناسایی کند و به سرعت درمانی را که برای فرزند شما مناسب ‌تر است، آغاز نماید. حقیقت این است که بسیاری از کودکان و نوجوانان قادر به تحلیل کامل پیچیدگی‌هایی که همراه با مسائل عاطفی و روحی روانی تجربه می‌کنند نیستند. این همان زمانی است که مشاوره می‌تواند دقیقا همانی باشد که کودک شما برای رسیدن به تمامیت ذهنی نیاز دارد.

 

هدف اصلی مشاوره کودک و نوجوان چیست؟

یادتان باشد که هدف اصلی مشاوره کودک و نوجوان استفاده از دانش و تخصص یک مشاور برای از بین بردن نگرانی‌های شما و کمک به فرزند دلبند شماست.

مشاور کودک می‌تواند از ابزار‌های مناسب برای بررسی و حل مسائل روانی بوجود آمده در فرزند شما استفاده کند. همچنین به شما و فرزندتان کمک کند تا اوقات ناخوشایند، ترسناک، تحریک کننده اضطراب و چالش برانگیز را با استرس کمتری بگذرانید. اگر نوجوان دچار اختلالی شود و به موقع اقدام مناسبی برای درمان وی صورت نگیرد احتمال دارد خودش برای رهایی از این وضع دست به خوددرمانی‌هایی بزند و برای مثال به مصرف مواد روی آورد.

 

چه علائمی نشان میدهد که فرزند ما به مشاوره نیار دارد؟

در ادامه مطالب به علائم و اتفاقاتی که ممکن است در فرزند ما رخ بدهد و باید برای درمان آن به مشاور کودک رجوع کنیم میپردازیم:

• احساس ناامیدی و غم مداوم
• عصبانیت مداوم و تمایل به واکنش بیش از حد به موقعیت‌ها
• نگرانی مداوم، اضطراب یا ترس
• نگرانی از بیماری جسمی یا ظاهر خودش
• افت ناگهانی و غیر قابل توضیح نمرات درمدرسه
• از دست دادن علاقه به فعالیت‌هایی که زمانی از آن لذت می‌برد
• تغییر در الگوهای خوابیدن یا خوردن
• ترجیح می دهد تنها باشد و در جمع دوستان و خانواده شرکت نکند
• شنیدن صداهایی که در آنجا نیست و واقعیت ندارد
• ابراز افکار خودکشی
• عدم توانایی در تمرکز، روشن فکر کردن یا تصمیم گیری
• انجام کارهای روزمره به‌طور وسواسی مانند شستن دست‌ها یا تمیز کردن مکرر وسایل
• تجربه‌ی کابوس
• مصرف الکل یا مواد مخدر
• با وسواس غذا خوردن و مشکلات گوارشی
• شرکت در اقدامات خشن مانند آتش‌سوزی یا کشتن حیوانات

اگر کودک یا نوجوان برخی یا بسیاری از علائم بالا را نشان دهد، به احتمال خیلی زیاد به درمان نیاز دارد. درمان در کودکان می‌تواند بسیار مفید باشد به خصوص اگر در زمان مناسب انجام گیرد.

علائمی که بدون نیاز به مراجعه به مشاور کودک و نوجوان از بین میرود

برخی اتفاقات هستند که باعث ایجاد تنش و افسردگی در کودک می‌گردند اما نیازی به مراجعه به مشاور کودک نیست و فقط نیاز به کمی صبر و وقت دادن به کودک است.

مواردی مانند:

• طلاق والدین
• تغییر مدرسه، شهر یا کشور
• ورود فرزند جدید به خانواده

اینها مواردی هستند که با وجود اینکه می‌تواند تاثیر بدی روی رفتار و احساسات فرزند شما داشته باشد اما در اکثر موارد با گذشت زمان مسئله حل می‌شود. درواقع گاهی لازم است فقط صبر کنید و به کودک زمان دهید.

ویژگی‌های یک مشاور کودک و نوجوان خوب چیست؟

شاید این اصلی‌ترین سوالی باشد که ذهن والدین کودک را درگیر میکند. از طرفی همه‌ی ما می‌دانیم که هیچ دو کودکی شبیه هم نیستند پس مشاوری که توانسته مشکل کودک همسایه را حل کند، ممکن است نتواند مشکل فرزند من را با همان روش حل کند و نیازمند روشی متفاوت باشد.

یک روانشناس کودک خوب روانشناسی است که تسلط جامع و کامل به امور کودک داشته باشد و تکنیک‌های مناسبی را به والدین آموزش دهد. که منجر به افزایش رفتار مطلوب کودک و کاهش رفتار نامطلوب او گردد.

پدر و مادر معمولا هنگام مواجهه‌ی اولیه با مشاور، شکایت‌های خود را با لحن‌های مختلف و هیجاناتی از قبیل نگرانی و ترس بیان می‌نمایند و به دنبال راه حل هستند. مشاور کودک باید ابتدا اولویت خود را به ‌آرامش رساندن پدر و مادر قرار دهد و علاوه بر دلگرمی دادن‌، این هیجانات را تجزیه و تحلیل نماید.

یک مشاور کودک خوب ابتدا می‌کوشد که حس اعتماد بین خود و والدین را تقویت نماید. با کارهایی از قبیل اینکه شنونده‌ی خوبی باشد و والدین را به خوبی درک نماید و دلسوز آنها باشد، دلسوز کودک باشد و والدین را بابت رفتارهای خوبشان مورد تحسین قرار دهد.

تیم روانشناسی دوستکام در اینجا معیار‌هایی را معرفی مینماید که خانواده‌ها با سنجیدن آن‌ها بتوانند مشاوری را پیدا کنند که بتواند مشکل آنها و فرزندشان را به بهترین نحو حل کند.

• درگیر کردن والدین در روند درمان: درمانگر باید شما را از روند درمان آگاه کند و از پیشرفت فرزندتان با‌خبر نماید. همچنین باید روش‌های صحیح رفتار با فرزند و فرزند‌پروری را به شما آموزش دهد.
• ارتباط با افرادی که می‌توانند در روند درمان کمک کنند:کودک با آدم‌های بسیاری در ارتباط است و بسیار دیده شده است که کودک با سفارش افرادی مثل معلم به روانشناس ارجاع داده میشود. درمانگر باید با این افراد در تماس باشد تا اشراف کامل بر رفتار‌های کودک داشته باشد.
• رعایت فاصله عاطفی مناسب با کودک: یک مشاور مناسب ضمن برقراری رابطه خوب و حمایت عاطفی کودک باید به این مهم توجه نماید که این کارها را به نحوی انجام دهد که باعث ایجاد وابستگی بین او و کودک نگردد.
• اشتیاق درمانگر برای درمان :یکی از مهمترین معیار‌هایی که باید به آن توجه نمود میزان علاقه و اشتیاق درمانگر به درمان است. به این علت که علاقه و اشتیاق درمانگر نقش زیادی در شکل‌گیری رابطه‌ی میان کودک و مشاور دارد و باعث می‌شود که کودک از روند درمان لذت ببرد.
• رازداری: درمانگر باید بتواند حس اعتمادی بین خودش با والدین و خودش با کودک ایجاد نماید که طرفین، بدون هیچ خجالت و احساس شرمی همه‌ی مسائل را با او در میان بگذارند.
• تخصص: مهارت و تخصص درمانگر در مواجهه با مسائل مربوط به کودکان لازمه‌ی درمان موثر می‌باشد. روانشناس کودک و نوجوان باید بداند که در مقابل مشکل کودک چه سوالاتی را بپرسد و چگونه پاسخ‌ها را تجزیه و تحلیل نماید.

 

چطور فرزند خود را برای مراجعه به مرکز مشاوره آماده کنیم؟

صحبت کردن با کودکان درباره‌ی رفتن پیش مشاور کار راحتی نیست. خیلی از کودکان و نوجوانان از رفتن پیش مشاور می‌ترسند و خیلی‌ها ممکن است اصلا از نصیحت شنیدن خوششان نیاید. در اینجا بعضی از راهکارهایی را که می‌تواند کمک کند تا شما فرزند خود را برای مراجعه به مشاور متقاعد کنید را شرح خواهیم داد:

• ابتدا زمان خوبی را برای صحبت در این باره انتخاب نمایید و به صحبت‌های آن‌ها به خوبی گوش دهید و سعی کنید به آن‌ها اطمینان دهید که مشکلی پیش نمی‌آید.
• نگرانی‌ها، تجربیات و احساسات کودکان و نوجوانان را جدی بگیرید و آن‌ها را درک کنید.
• به او یادآوری کنید که مشکلش چیز خاصی نیست و بین تمام هم سن و سالانش شایع است.
• برای او توضیح دهید که کار مشاور تنها کمک و پشتیبانی از اوست.
• به او یاد آوری کنید و اطمینان دهید که حرف‌ها و اسرارش در جلسه‌ی مشاوره می‌ماند.

باید توجه داشته باشید که: کودکان هم مانند بزرگسالان و حتی بیشتر به مشاوره و روان درمانی نیازمندند. در فرایند مشاوره کودک و نوجوان، والدین هم می‌بایست حضور داشته باشند. بخصوص اینکه آنچه که ممکن است باعث اختلالاتی در کودکان شود، نحوه فرزندپروری غیرصحیح والدین می‌باشد.

اختلالات بدون نشانه‌ای که باید برای رفتن به مشاوره کودک و نوجوان جدی بگیریم؟

توجه به نشانه‌ها و علائم بیماری‌های روانی که ممکن است تاثیر مخربی بر آینده فرزندتان داشته باشد بسیار ضروری است. برخی از اختلالات روانی هیچ نشانه‌ای ندارند ولی رفتارهای غیرطبیعی دارند که در صورت مشاهده باید به روانپزشک مراجعه نمایید.

اختلالات روانی کودکان

1- اوتیسم

اوتیسم یا در خود‌ماندگی در اثر اختلال در روند رشد طبیعی مغز ایجاد می‌گردد. علائم این بیماری در سنین بین ۲ تا ۳ سالگی قابل مشاهده است. این بیماری باعث ناتوانی در برقراری رابطه اجتماعی با سایر کودکان می‌گردد.

2- بیش فعالی

در جلوی مغز انسان ماده هورمونی به نام دفامین یا آدرنالین به اندازه کافی ترشح میگردد که اگر میزان این ماده در مغز کم باشد اختلالی به نام بیش فعالی ایجاد می‌شود.

اختلالات روانی نوجوانان

1- اختلال اضطراب

باید توجه داشت که اضطراب با ترس فرق دارد. نوجوانانی که به این اختلال مبتلا می‌شوند دچار نوسانات خلقی میگردند.

اضطراب جدایی یکی از انواع این اختلال می‌باشد که کودک ممکن است تجربه نماید. برای کنترل این اختلال در کودک به والدین توصیه میگردد:

• کودک را تشویق نمایید با حالت اضطراب خود مواجه شود .
• عدم تقویت حالت‌های اضطرابی کودک
• تقویت رفتارهای مواجهه در کودک

2- اختلال وسواس

یکی از اختلالات در نوجوانان وسواس می‌باشد ،  بخصوص وسواس فکری. این اختلال هم برای نوجوان و هم برای والدین آزار دهنده می‌باشد. وارسی بیش از حد در اشیا و وسایل از نشانه‌های شایع این اختلال است.

3- اختلال افسردگی

نوجوان افسرده دارای علائم ذیل است :

• احساس غم زیادی دارد .
• خیلی کند هستند .
• مانند قبل از انجام فعالیت‌ها لذت نمی برد.

به این اختلال معمولا سرماخوردگی روانی گفته می‌شود که به کمک همکاران ما در کلینیک روانشناسی دوستکام میتوانید این اختلال را با دارو و مشاوره درمانی برطرف نمایید.

4- اختلال یادگیری

هر دانش آموزی از بهره هوش طبیعی برخوردار می‌باشد و مشکل بینایی ، شنوایی و حرکتی ندارد اما در یک درس یا بیشتر ضعف تحصیلی دارد که آن را اختلال یادگیری می‌نامند. توجه کنید که این ضعف در یادگیری برای دوره موقت نیست و در چندین ماه قابل مشاهده است.

5- اختلال سلوک

شروع این اختلال از نوجوانی سن ۱۰ سالگی است. یکی از اختلالات دشواری است که اگر توسط متخصص اعصاب و روان شناسایی نشود و پیگیری نگردد می‌تواند خطرناک باشد و منجر به اختلال شخصیتی گردد .علائم این اختلال شامل:

• نافرمانی به همراه شیطنت‌های زیاد
• بیش از حد خشمگین شده و با والدین دائما در حال نزاع هستند .
• خشم این نوجوان با هدف آزار و اذیت می باشد .
• عدم درک احساسات اطرافیان
• فرار از منزل و مدرسه

رسیدگی و توجه به تمامی علائم و واکنش‌های کودکان و نوجوانانمان بسیار امری حیاتی است. سلامت روان خود و فرزندانمان را جدی بگیریم و یادمان نرود که آنها ادامه دهنده‌ی حیات ما بر روی زمینند.

همکاران ما در کلینیک روانشناسی دوستکام در خدمت شما عزیزان هستند تا با ارائه ی بهترین خدمات روانشناسی، زندگی بهتر و آرام تری برای شما همراهان گرامی به ارمغان آورند.