دلبستگی یکی از مهم‌ترین مفاهیم در روانشناسی است که نقش بزرگی در شکل‌گیری و کیفیت روابط عاطفی دارد. در این مقاله قصد داریم به بررسی دو سبک مهم دلبستگی یعنی دلبستگی اجتنابی و دلبستگی اضطرابی بپردازیم و تفاوت‌ها، نشانه‌ها و راهکارهای مدیریت هر کدام را به زبان ساده توضیح دهیم.
اگر به دنبال بهترین کلینیک روانشناسی در مشهد هستید، همین حالا نوبت خود را رزرو کنید.
فهرست مطالب
دلبستگی چیست؟
دلبستگی یا Attachment به نحوه ارتباط و پیوند عاطفی فرد با دیگران به ویژه در روابط نزدیک اشاره دارد. این مفهوم ابتدا توسط روانشناس جان بولبی مطرح شد و نشان می‌دهد که کودکان از طریق رابطه با والدین یا مراقبان اصلی، سبک دلبستگی خود را شکل می‌دهند که تا بزرگسالی بر روابط عاطفی تاثیر می‌گذارد.
انواع سبک‌های دلبستگی
سبک‌های دلبستگی به طور کلی به سه دسته تقسیم می‌شوند:
- دلبستگی ایمن
- دلبستگی اضطرابی
- دلبستگی اجتنابی
هر کدام ویژگی‌ها و رفتارهای خاص خود را دارند که در ادامه بیشتر با دو سبک اجتنابی و اضطرابی آشنا می‌شویم.
دلبستگی اضطرابی چیست؟
ویژگی‌های دلبستگی اضطرابی
افرادی که سبک دلبستگی اضطرابی دارند، معمولاً نگرانی زیادی درباره رابطه‌شان دارند و می‌ترسند که شریک عاطفی‌شان آنها را ترک کند یا دوست نداشته باشد. آنها ممکن است به شدت به تایید دیگران وابسته باشند و اغلب احساس ناامنی و شکاکی داشته باشند.
نشانه‌های دلبستگی اضطرابی در رابطه
- نیاز بیش از حد به توجه و محبت
- ترس از رها شدن یا طرد شدن
- رفتارهای کنترل‌گرایانه و حساسیت زیاد نسبت به کوچک‌ترین رفتار شریک
- نوسانات احساسی شدید و عدم اعتماد به نفس در رابطه
دلبستگی اجتنابی چیست؟
ویژگی‌های دلبستگی اجتنابی
افرادی که دلبستگی اجتنابی دارند، معمولاً تمایل دارند از نزدیکی‌های عاطفی دوری کنند. آنها ترجیح می‌دهند مستقل باشند و به سختی به دیگران اعتماد می‌کنند. این افراد ممکن است احساسات خود را پنهان کنند و از صمیمیت اجتناب نمایند.
نشانه‌های دلبستگی اجتنابی در رابطه
- دوری از بیان احساسات و عواطف
- ترس از وابستگی و نیازمندی به دیگران
- ترجیح دادن استقلال به هر قیمتی
- محدود کردن روابط عاطفی و حفظ فاصله
تفاوت دلبستگی اضطرابی و اجتنابی در روابط عاطفی
| ویژگی‌ها | دلبستگی اضطرابی | دلبستگی اجتنابی |
|---|---|---|
| واکنش به نزدیکی | بیش از حد وابسته و نیازمند تایید | اجتناب و فاصله گرفتن از نزدیکی |
| احساسات در رابطه | اضطراب، نگرانی و ترس از رها شدن | کنترل احساسات و پنهان کردن آنها |
| رفتار نسبت به شریک | کنترل‌گرایانه و حساس | سرد، فاصله‌گیر و خودمختار |
| نیاز به استقلال | پایین، تمایل به وابستگی زیاد | بسیار بالا، تمایل به استقلال کامل |
علت‌های شکل‌گیری دلبستگی اضطرابی و اجتنابی
ریشه‌های شکل‌گیری سبک‌های دلبستگی معمولاً به دوران کودکی بازمی‌گردند. کیفیت رابطه با والدین یا مراقبان اصلی نقش بسیار مهمی دارد.
- اگر کودک در کودکی با بی‌ثباتی، بی‌توجهی یا عدم پاسخگویی والدین مواجه شود، ممکن است دلبستگی اضطرابی یا اجتنابی شکل بگیرد.
- تجربه‌های تلخ مانند طلاق والدین، بی‌توجهی عاطفی یا خشونت نیز می‌تواند سبک دلبستگی را تحت تأثیر قرار دهد.
چگونه دلبستگی اضطرابی و اجتنابی را مدیریت کنیم؟
راهکارهای مدیریت دلبستگی اضطرابی
- افزایش خودآگاهی درباره ترس‌ها و نگرانی‌های خود
- تمرین مهارت‌های ارتباطی و بیان احساسات به صورت سالم
- تمرکز روی ایجاد اعتماد در رابطه
- استفاده از مشاوره روانشناسی برای درمان ریشه‌های اضطراب
راهکارهای مدیریت دلبستگی اجتنابی
- تلاش برای پذیرش نیاز به صمیمیت و وابستگی متقابل
- تمرین باز بودن و بیان احساسات حتی به صورت تدریجی
- یادگیری مهارت‌های همدلی و گوش دادن فعال
- مراجعه به مشاور برای رفع ترس‌های مرتبط با نزدیکی عاطفی
دلبستگی ایمن، هدفی برای روابط سالم
در مقابل دلبستگی اضطرابی و اجتنابی، دلبستگی ایمن سبک ایده‌آل است. افراد با دلبستگی ایمن احساس راحتی با نزدیکی عاطفی دارند، می‌توانند احساسات خود را به خوبی بیان کنند و در عین حال استقلال شخصی خود را حفظ کنند. هدف ما در روابط عاطفی، حرکت به سمت سبک دلبستگی ایمن است که رضایت و دوام رابطه را افزایش می‌دهد.
نتیجه‌گیری
شناخت دلبستگی اضطرابی و اجتنابی به ما کمک می‌کند رفتارها و واکنش‌های خود و دیگران در روابط را بهتر بفهمیم و برای بهبود کیفیت روابط عاطفی‌مان تلاش کنیم. اگر احساس می‌کنید یکی از این سبک‌ها در شما یا شریک‌تان وجود دارد، نگران نباشید؛ با آگاهی، تمرین و در صورت نیاز کمک تخصصی می‌توان این سبک‌ها را تعدیل کرد و روابط سالم‌تر و رضایت‌بخش‌تری ساخت.