زندگی روزمره هرکدام از ما پر از موقعیت‌هایی است که می‌خواهیم به دیگران کمک کنیم، بدون اینکه بخواهیم خودمان را درگیر مشکلات آن‌ها کنیم. اما آیا همیشه کمک کردن و ایثار کردن به نفع ماست؟ در واقع، گاهی اوقات تلاش برای کمک کردن به دیگران ممکن است به ضرر خودمان تمام شود. این پدیده را می‌توان “تله ایثار” نامید. در این مقاله، قصد داریم به این موضوع بپردازیم که تله ایثار چیست و چرا باید در مواجهه با این رفتار هوشیار باشیم.
اگر به دنبال بهترین کلینیک روانشناسی در مشهد هستید، همین حالا نوبت خود را رزرو کنید.
فهرست مطالب
تله ایثار چیست؟
تله ایثار یک پدیده روانشناختی است که در آن افراد، با انگیزه کمک به دیگران یا ایثار، خود را در وضعیت‌های ناخوشایند و فشارهای غیرضروری قرار می‌دهند. در واقع، این افراد به جای اینکه مرزهای سالمی برای خود تعیین کنند، به‌طور مداوم خواسته‌ها و نیازهای دیگران را بر خواسته‌ها و نیازهای خود ترجیح می‌دهند.
این رفتار، به‌طور معمول از یک حس درونی مسئولیت‌پذیری و مراقبت از دیگران ناشی می‌شود. اما زمانی که این حس به صورت مداوم و بی‌وقفه انجام شود، به یک رفتار افراطی تبدیل می‌شود که می‌تواند تأثیرات منفی بر سلامت روانی و جسمی فرد داشته باشد.
چرا تله ایثار می‌تواند مضر باشد؟
یکی از دلایل اصلی اینکه تله ایثار می‌تواند مضر باشد این است که فرد ممکن است با فدا کردن انرژی، زمان، و منابع خود، نتواند به خود و نیازهای شخصی‌اش توجه کند. در ادامه، برخی از دلایل آسیب‌زایی این رفتار را بررسی می‌کنیم:
فرسایش انرژی و خستگی روانی
کمک‌های مداوم و بدون توقف به دیگران، فرد را از درون فرسوده می‌کند. این فرسایش نه تنها از نظر جسمی، بلکه از نظر روانی نیز فرد را خسته و فرسوده می‌سازد. در نتیجه، ممکن است فرد از توانایی‌های خود برای رسیدگی به مشکلات شخصی‌اش غافل شود.
کمبود مرزهای سالم
افرادی که در تله ایثار گرفتار می‌شوند، اغلب قادر به تعیین مرزهای سالم نیستند. این عدم توانایی در گفتن “نه” به دیگران، می‌تواند باعث شود که فرد در موقعیت‌هایی قرار بگیرد که احساس می‌کند مجبور به انجام کارهایی است که واقعاً نمی‌خواهد انجام دهد.
افزایش استرس و اضطراب
در شرایطی که فرد بیش از حد به دیگران کمک می‌کند، ممکن است احساس کند که همیشه باید مشکلات دیگران را حل کند. این فشار می‌تواند به استرس و اضطراب‌های مزمن منجر شود، که در نهایت روی سلامت جسمی و روانی تأثیر منفی می‌گذارد.
عدم رشد شخصی
وقتی فرد همیشه در حال ایثار برای دیگران است، فرصت کمتری برای تمرکز بر رشد و پیشرفت شخصی خود پیدا می‌کند. در این شرایط، فرد به‌جای پرداختن به اهداف و خواسته‌های خود، وقت و انرژی‌اش را صرف نیازهای دیگران می‌کند.
چگونه از تله ایثار جلوگیری کنیم؟
در دنیای امروز که همه به دنبال کمک و حمایت از دیگران هستند، مهم است که فرد بتواند در عین کمک به دیگران، از خودش نیز مراقبت کند. در این بخش، به چند راهکار برای جلوگیری از گرفتار شدن در تله ایثار اشاره می‌کنیم:
مرزهای شخصی را تعیین کنید
یکی از مهم‌ترین نکات در جلوگیری از تله ایثار، تعیین مرزهای شخصی است. بدانید که چه زمانی باید بگویید “نه”. این کار به شما کمک می‌کند که نه تنها از خودتان مراقبت کنید، بلکه به دیگران هم نشان دهید که احترام به مرزهای شخصی شما ضروری است.
اولویت‌دهی به نیازهای خود
گاهی اوقات، برای اینکه بتوانید به دیگران کمک کنید، باید ابتدا به خودتان کمک کنید. زمانی که خودتان در وضعیت روحی و جسمی خوبی قرار دارید، می‌توانید بهتر به دیگران کمک کنید. بنابراین، نیازهای خودتان را در اولویت قرار دهید.
یاد بگیرید که درخواست کمک کنید
کمک کردن به دیگران خوب است، اما گاهی خود شما نیز نیاز به کمک دارید. درخواست کمک از دیگران به معنای ضعف نیست، بلکه به معنای این است که شما نیز انسان هستید و حق دارید که از دیگران حمایت دریافت کنید.
مدیریت استرس و زمان
اگر احساس می‌کنید که در حال غرق شدن در مشکلات دیگران هستید، زمان‌بندی کنید. تعیین زمان برای انجام کارهای خودتان و کمک به دیگران می‌تواند به شما کمک کند که تعادل بهتری برقرار کنید.
نتیجه‌گیری: ایثار در حد اعتدال
ایثار و کمک به دیگران ویژگی‌ای ارزشمند است که باید در زندگی روزمره خود آن را در نظر بگیریم. اما باید به یاد داشته باشیم که کمک کردن بی‌وقفه، بدون توجه به نیازهای شخصی خود، می‌تواند به یک تله خطرناک تبدیل شود. برای جلوگیری از گرفتار شدن در این تله، نیاز است که مرزهای شخصی‌مان را بشناسیم، به نیازهای خود اولویت دهیم و برای حفظ سلامت روانی و جسمی خود، گاهی اوقات از دیگران درخواست کمک کنیم. در نهایت، ایثار در حد اعتدال می‌تواند زندگی‌ای سالم‌تر و شادتر برای همه ایجاد کند.